.jpg)
.jpg)
.jpg)
h a l k b i l i m c i
akademisyen
eğitimci - çevirmen - yazar
Prof. Dr. İlhan Başgöz
İlhan Başgöz Halkbilim Derneği Onursal Başkanı
(1921 - 13 Nisan 2021)
Sivas'ın önemli bir değeri olan
Prof. Dr. İlhan Başgöz'ü
vefatının 3. yıldönümünde
saygıyla, sevgiyle ve özlemle anıyoruz...
'1921 yılında arpalar biçilirken Gemerek'te doğmuşum. Babam Gemerek İlkokulu'nda öğretmendi. Annem Cadoğlu Türkmenleri’nden Zeycan hanım, ev kadını. İlkokul dördüncü sınıfa kadar Gemerek'te okudum. 1932 yılında babam emekli oldu, Sivas'a göçtük. Sivas'ta dedem Memo Ağa'dan kalma bir evimiz vardı. Oraya yerleştik. Ben ilkokul son sınıfı Hafız Recep İlkokulu'nda okudum. Bu okulun adı sonra Recep Evi oldu, daha sonra da yıkıldı, yerine Ziya Gökalp ilkokulu yapıldı. Ortaokulu Sivas'ta okudum. Benim öğrenci olduğum yıllarda ortaokul karma eğitime geçti. Kızlarla beraber okuduk. Liseyi Sivas Lisesi'nde okudum. O vakit bir lise bitirme imtihanı, bir de olgunluk imtihanı vardı. Üniversiteye başvurma hakkını ancak olgunluk imtihanından geçince kazanabilirdiniz. 1940 yılında Sivas Lisesi'nden 9 kişi mezun oldu ve olgunluk imtihanına girmek hakkını elde etti. Dokuz kişi olgunluk imtihanına girdik, sekiz arkadaş olgunluk imtihanından kaldı. Bir ben bu imtihanı kazandım.
Böylece 1940 sonbaharında Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nin sözlü ve yazılı imtihanlarını kazandıktan sonra Türk Dili ve Edebiyatı Enstitüsü'ne öğrenci oldum. Abdülbakı Gölpınarlı, Ruşen Ferit Kam, Necmettin Halil Onan, Pertev Naili Boratav ve Tahsin Bağoğlu gibi değerli hocalardan ders aldım. 1944'te Enstitüyü bitirdim ve Pertev Naili Boratav'ın yanında doktora yapmaya başladım. 1949 yılında doktor unvanını kazandım, ilmi yardımcı olarak fakültede kaldım. Üç solcu hocayı, (Pertev Naili Boratav, Niyazı Berkes, Behice Boran) fakülteden atmak için kaynatılan cadı kazanı devrinde ben de Tokat Lisesi Edebiyat öğretmenliğine sürüldüm. 1952 yılında ve Tokat Lisesi edebiyat öğretmeniyken, Demokrat Parti'nin Milli Eğitim Bakanı Tevfik İleri benim görevime son verdi, bir zaman işsiz kaldım. Sonra askerliğimi yaptım. 1952 yılında Türk Ceza Kanunu'nun 142. maddesini ihlal etmek suçlaması ile tevkif edildim. 8,5 ay mahpusta kaldım. Bana iki yıl ceza verildi. Ve Türk Ceza Kanunu’nun aklımda kalmayan bir maddesi uyarınca verilen cezanın tamamı kaldırıldı.
1960 yılında Ford Vakfı'ndan bir burs alarak Amerika'ya gittim, 4 yıl Calofornia Üniversitesi’nde lekturer olarak görev yaptıktan sonra 1965 yılında Indiana Üniversitesi'nde asistans profesör olarak göreve başladım. Bu üniversitede 1997 yılına kadar görev yaptım. Üniversitenin Türkçe programını kurdum, programın yayın direktörlüğünü ve yayın serisinin genel editörlüğünü yaptım. Editörlüğüm bugün de devam ediyor. 1997 yılında Prof. Emeritüs olarak emekliye ayrıldım. Türkiye’ye döndükten iki yıl sonra Türkiye Bilimler Akademisi'ne şeref üyesi seçildim. Üç yıl Bilkent Üniversitesi'nde görev yaptıktan sonra 1999 yılında Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi'nde konuk profesör olarak görev aldım. 2008'e kadar bu üniversitede hocalık yaptım. Büyük Van yer depreminden iki ay evvel, 'doğu hizmetimin bittiğine' karar vererek Van'dan ayrıldım. Şimdi yılda bir sömestr OTDÜ de ders veriyorum, bir sömestri Indiana Üniversitesi'ne dönüp araştırmalarıma devam ediyorum.
Pek çok ödül aldım, konferans verdim, kitap yazdım.
İki kızım var. Aslı ve Nesli. Nesli Harvard Üniversitesinde doktordur. Aslı White and Case adındaki bir Amerikan hukuk şirketinin avukatı ve ortağıdır.
2012'de benim adıma kurulan İlhan Başgöz Halkbilim Derneği'nin Onursal Başkanlığını yapıyorum. Kadir, kıymet bilenler sağolsun, varolsun.
Cumhuriyet kadar iriyim, Cumhuriyet kadar diriyim.'
Türkiye'nin ilk kuşak halkbilimcilerinden Prof. Dr. M. İlhan Başgöz
'Yüzyılın halkbilimini eserleriyle yeni bir yüzyıla taşıyan İlhan Başgöz'ü uğurlama günüydü bugün.
O'nu kaybetmek değildi, onunla - o'nla olmak günüydü bugün .'
15 Nisan 2021 gazeteci yakup kadri bozalioğlu
yakup kadri bozalioğlu | araştırma
Mehmet İlhan Başgöz; 1921 Sivas'ın Gemerek ilçesi doğumlu. İlkokul dördüncü sınıfa kadar Gemerek İlkokulu'nda okudu. Öğretmen olan babasının 1932 yılında emekli olup Sivas'a taşınmasıyla İlkokul son sınıfını Hafız Recep İlkokulu'nda okudu. Ortaokulu yine Sivas'da, 1940 yılında da liseyi Sivas Lisesi'nde tamamladı.
1940'da Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi'ne girer. 1944 yılında Pertev Nail Boratav'ın asistanı olur. 1945 Ankara Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü mezunu. 1949'da Türk Folkloru ve Halk Edebiyatı dalında doktorasını verir. Fakültenin folklor kürsüsü kapatılınca Tokat Lisesi'ne edebiyat öğretmeni olarak atanır. İki yıl sonra öğretmenlikten çıkarılır.
1960 yılında Ford Vakfı bursu ile Amerika'ya davet edilir. Gittiği ABD'de dört yıl California Üniversitesi'nin Los Angeles ile Berkeley yerleşkelerinde ve Indiana Üniversitesi'nde çalıştı. İlhan Başgöz aynı zamanda üniversitenin Ural-Altay Dilleri ve Folklor Enstitüsü'nde üniversite Türkçe programının direktörü olarak görev yaptı. 1975'de Profesör yapıldığı Indiana Üniversitesi'nden 1997 yılında Emeritus payesiyle emekli oldu.
İlhan Başgöz, Yüzüncü Yıl Üniversitesi'nde Türk Dili ve Edebiyatı Öğretim Üyeliği yaptı. Bilime en büyük katkılarından biri de Indiana Üniversitesi'nde, kendi kurduğu Türk Araştırmaları Yayın Dizisi'nin genel editörü olarak Türk kültürü konusunda yirmiye yakın İngilizce yapıtın yayımlanmasını sağlamış olmasıdır.
Prof. Dr. İlhan Başgöz; 2000 yılında 7. Hacı Bektaş Veli Dostluk ve Barış Ödülü'ne, 2004'de Türkiye Bilimler Akademisi TÜBA Bilim Ödülü'ne, 2009 yılında da Dünya Kardeşlik Birliği Mevlana Yüce Vakfı'nın Edebiyat Dalındaki Ödülü'ne layık görülmüştür. Yine 2010 tarihinde yurt içinde ve yurt dışında Türk eğitimine ve kültürüne yaptığı önemli katkılar nedeniyle Ulusal Eğitim Derneği tarafından verilen Eğitim Onur Ödülü'nü almıştır.
13 Nisan 2021 tarihinde Salı günü vefat eden İlhan Başgöz için 15 Nisan 2021 tarihinde Perşembe günü mezunu olduğu Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nin Farabi Salonu Fuaye Alanı'nda yapılan törenin sonrasında Kocatepe Camii'nde öğle namazına müteakip kılınan cenaze namazının ardından Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan Cebeci Asri Mezarlığı'na defnedildi.
ABD'de kanser tedavisi görürken 5 Ocak 2021 tarihinde Salı günü Sağlık Bakanlığına ait ambulans uçağıyla Türkiye'ye getirilen Prof. Dr. İlhan Başgöz, Ankara Şehir Hastanesi'nde tedavisi yapılmaktaydı.
Merkezi İstanbul'da olan ve 2012 tarihinde adına kurulan İlhan Başgöz Halkbilim Derneği ''nin onursal başkanıydı.
İlhan Başgöz aynı zamanda Türkiye Bilimler Akademisi şeref üyesiydi. Amerikan Folklor Cemiyeti onur üyesi ve folklor/edebiyat dergisinin hakem kurulu üyesiydi.
■Doğu Anadolu'da Folklor Derlemeleri
1947
■Türkiye Cumhuriyetinde Eğitim ve Atatürk
Dr. İlhan Başgöz - Howard E. Wilson
Dost Yayınları
Ajans Türk Matbaacılık Ankara Temmuz 1968 263 sayfa
■İzahlı Türk Halk Edebiyatı Antolojisi
Ahmet Halit Yaşaroğlu Yayınları
İstanbul 1956 1. Baskı
-İzahlı Türk Halk Edebiyatı Antolojisi
Ararat Yayınevi
İstanbul 1968 2. Baskı 240 sayfa
■Mânilerimizden
Dost Yayınevi
1957 64 sayfa
■Köroğlu
1959
■Karacaoğlan I inceleme
Cumhuriyet
Çağdaş Matbaacılık İstanbul Eylül 1999 127 sayfa
■Karac'Oğlan II Şiirlerinden Güldeste
Cumhuriyet
Çağdaş Matbaacılık İstanbul 1999 160 sayfa
■Karac'Oğlan
Cem Yayınevi
Bahar Matbaası İstanbul 1977 Birinci Basım 189 sayfa
-Karac'Oğlan
Pan Yayıncılık
İstanbul
-Karac'Oğlan
Indiana Üniversitesi Türkçe Programı Yayınları
Üçüncü Baskı
-Karac'Oğlan
Cem Yayınevi
İstanbul 1984 189 sayfa
-Karac'Oğlan
Pan Yayıncılık
İstanbul Haziran 1992 239 sayfa
-Karac'oğlan
ISBN: 975-7652-16-4
Pan Yayıncılık
İstanbul Ekim 2003
■Yunus Emre
Pan Yayıncılık
İstanbul Birinci Baskı Ekim 1990
-Yunus Emre
Pan Yayıncılık
İstanbul İkinci Baskı Haziran 1995
-Yunus Emre
ISBN: 975-7652-11-3
Pan Yayıncılık
İstanbul Ekim 2003 Üçüncü Baskı 340 sayfa
■Türk Bilmeceleri l
Kültür Bakanlığı Yayınları
Ankara 1993 377 sayfa
■Türk Bilmeceleri ll
Kültür Bakanlığı Yayınları
Ankara 1993
■Türk Halkının Bilmeceleri
İlhan Başgöz - Andreas Tietze
ISBN: 975-17-2241-1
Kültür Bakanlığı Yayınları
Ankara 1999 848 sayfa
■Yunus Emre İnceleme I
Cumhuriyet
Çağdaş Matbaacılık İstanbul Mayıs 1999 144 sayfa
■Yunus Emre Şiirlerinden Güldeste II
Cumhuriyet
İstanbul Mayıs 1999 144 sayfa
■Yunus Emre Şiirlerinden Güldeste III
Cumhuriyet
İstanbul Mayıs 1999 160 sayfa
■Anadolu Aleviliği ve Pir Sultan Abdal
Irène Melikoff - İlhan Başgöz - Nejat Birdoğan - Fuat Bozkurt - Esat Korkmaz - Ali Yıldırım
Fransa Alevi Birlikleri Federasyonu Yayınları
Öteki Matbaası Ankara Temmuz 1998 200 sayfa
■Geçmişten Günümüze Nasreddin Hoca
Pan Yayıncılık
İstanbul Birinci Baskı Ocak 1999
-Geçmişten Günümüze Nasreddin Hoca
ISBN:
Pan Yayıncılık
İstanbul Ağustos 2005 İkinci Baskı 151 sayfa
■Âşık Ali İzzet Özkan yaşamı-sanatı-şiirleri
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Türk Tarih Kurumu Basımevi Ankara 1979 1. Baskı 251 sayfa
-Âşık Ali İzzet Özkan
ISBN: 975-7652-16-4
Pan Yayınları
İstanbul Ağustos 1994 İkinci Baskı 255 sayfa
■Vay Başıma Gelenler
Pan Yayınları
İstanbul Mart 1993 24 sayfa
■Folklor Yazıları
ISBN:
Adam Yayınları
İstanbul Ocak 1986 354 sayfa
■İstanbul Folkloru Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi
■Türkiye'nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk
Kültür Bakanlığı Yayınları
Ankara 1995 1. Baskı 306 sayfa
-Türkiye'nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk
ISBN: 975-17-1553-9
Kültür Bakanlığı Yayınları
Ankara İkinci Baskı 1999 306 sayfa
-Türkiye'nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk
ISBN:
Pan Yayıncılık
İstanbul Şubat 2005 3. Baskı 318 sayfa
-Türkiye'nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk
ISBN:
Pan Yayıncılık
İstanbul Ocak 2017 4. Baskı 318 sayfa
■Yük Taşımıyoruz Sevgi Taşıyoruz
Tüba Yayınları
2007 48 sayfa
■Türkü
ISBN:
Pan Yayıncılık
İstanbul Nisan 2008 1. Baskı 191 sayfa
-Türkü
ISBN:
Pan Yayıncılık
İstanbul 2013 2. Baskı 191 sayfa
■Türkülü Aşk Hikâyeleri
ISBN:
Pan Yayıncılık
İstanbul 2012 528 sayfa
■İzahlı Türk Halk Şiiri Antolojisi
ISBN:
Pan Yayıncılık
İstanbul 2014 336 sayfa
■Nevruz
■Küçük Folklor Ansiklopedisi
ISBN:
Ürün Yayınları
Ankara Aralık 2015 152 sayfa
■Atatürk'e ve Türkiye Cumhuriyetine Selam, Sevgi ve Saygı
Ürün Yayınları
Mayıs 2019 80 sayfa
ingilizce yayınları
•Turkish Shadow Theater : Karagöz
1978 14 sayfa
1986
•I, HOCA NASREDDIN, NEVER SHALL I DIE A Thematic Analysis of Hoca Stories
Indiana University
İlhan Başgöz and Pertev Boratav
1998 165 sayfa
•Hikâye Turkish Folk Romance as Performance Art
INDIANA UP
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
2017 1. Baskı 476 sayfa
-Gemerek Nire Bloomington Nire Hayat Hikâyem...
ISBN:
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Nisan 2018 2. Baskı 480 sayfa
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |